Był specjalnie oklejony autobus i wielka obietnica prezydenta kraju, Aleksandara Vučicia: w 2028 roku Belgrad zorganizuje finał Ligi Europy. Co prawda UEFA decyzji jeszcze nie wydała, ale Vučić miał otrzymać obietnicę osobiście od prezydenta Ceferina. 

Zanim to nastąpi, trzeba jeszcze zbudować stadion, ale właśnie po to prezydent i inni urzędnicy zjechali w weekend majowy do Surčina, miasteczka na zachodnich obrzeżach Belgradu. Pierwsza łopata została wbita 1 maja, a prace mają zakończyć się 1 grudnia 2026.

Od serbskiego Wembley do wiszących ogrodów

Debata nad stadionem narodowym Serbii trwała od lat – czy powinien powstać w miejscu Marakany, domu Crvenej Zvezdy, czy w nowej lokalizacji? Dotąd Serbia nie miała jednego domu dla reprezentacji, dlatego wizję media szybko nazwały planem budowy serbskiego Wembley. Wybór nowej areny w neutralnej lokalizacji symbolicznie godzi wielką dwójkę tutejszej piłki klubowej, wspomnianą Zvezdę i Partizana.

Decyzja zapadła w 2015, przygotowania ruszyły, a w 2020 opublikowano pierwsze wizualizacje. Arena na planie koła wpisuje się w obecne stadionowe trendy, czyli nie ma zwartej elewacji, zamiast tego celuje w ekspozycję zieleni, bardzo dosłownie. Wyróżnikiem stadionu są cztery okalające go pierścienie, z których trzy mają stać się dostępnym dla kibiców i mieszkańców parkiem. Czwarty to dach. 

A ponieważ pierścienie powstaną na cienkiej konstrukcji opartej o stalowe liny, mają sprawiać wrażenie zawieszonych nad ziemią. Za koncepcję odpowiada znany architekt Mark Fenwick, którego biuro Fenwick Iribarren ma na koncie choćby trzy stadiony katarskiego mundialu.

Dlaczego budują w Surčinie?

Przy gęstej zabudowie Belgradu wkomponowanie wielkiego stadionu dla 52 tysięcy widzów stanowiłoby ogromne wyzwanie. Dlatego zdecydowano się na przedmieścia. W okolicy jest węzeł autostradowy, ma powstać połączenie kolejowe, a do lotniska Nikoli Tesli jest raptem 5 km. 

Pierwotnie spore obawy budził plan "zalania" otoczenia asfaltem, ponieważ rozważano stworzenie ponad 10 tysięcy miejsc parkingowych. Skalę parkingów zmniejszono do 4,5 tys. miejsc postojowych, a całość ma zmieścić się na 32 hektarach. Plan nabrał dodatkowego sensu po przyznaniu Belgradowi organizacji Expo 2027, które odbędzie się na pobliskich działkach. To tereny, które mają docelowo tętnić życiem nie tylko w dni meczowe.

Cena rośnie i rośnie

Od ogłoszenia planu w 2015 roku budżet inwestycji spuchł już ponad czterokrotnie. Najpierw stadion miał kosztować 150 mln euro, w 2021 roku cena wzrosła do 250 milionów, a dziś w budżecie państwa figuruje już suma 600 milionów euro (ok. 2,6 mld zł). Biorąc pod uwagę, że budowa dopiero się rozpoczęła, te liczby z pewnością nie są ostateczne.

Kwota uwzględnia nie tylko stadion, ale i kluczowe inwestycje towarzyszące, w tym drogi dojazdowe. Nie jest jednak ostateczna, a kontrowersje budzi też fakt, że nigdy nie upubliczniono studium wykonalności dla inwestycji.